Schaamte is een gek ding. Het probeert stilletjes weg te kruipen in een diep gat. En precies daar, in het duister, krijgt het z’n kracht.

We kennen het allemaal: het gevoel dat je iets hebt gedaan of gezegd waarvan je hoopt dat niemand het ooit te weten komt. Misschien omdat het niet past in het perfecte plaatje dat je van jezelf probeert te presenteren. Misschien omdat je er zelf een groot oordeel over hebt. Dat maakt schaamte een ingewikkeld iets:

Schaamte is bedekt of probeert zichzelf te bedekken.

Het is wat niet gezien mag worden.
Niet gedacht. Niet gezegd. Niet gevoeld.

Het wil dus eigenlijk verborgen blijven, weg van blikken, gedachten, woorden, of gevoelens.

Wat is schaamte die vol in het daglicht staat en roept:
“Ook ik heb weleens wat gejat!” of “Ik denk soms onaardige dingen en dat neem ik mezelf kwalijk!”

Exact.

Dat is geen schaamte.

Het verliest zijn grip, want schaamte bestaat alleen als iets dat niet bestaan mag.

Wat is schaamte?

Schaamte is een wat complexe emotie. Het ontstaat wanneer we geloven dat er iets fundamenteel mis is met ons of dat we niet goed genoeg zijn. Het verschil met schuldgevoel is subtiel maar belangrijk: schuld gaat over wat we doen (“Ik heb iets verkeerds gedaan”), terwijl schaamte gaat over wie we zijn (“Ik ben verkeerd”).

Het is de stem in je hoofd die zegt dat je niet goed genoeg bent, dat je niet voldoet aan de verwachtingen van jezelf of van anderen. Schaamte is als een verborgen stem die je ervan overtuigt dat je je fouten, kwetsbaarheden en imperfecties moet verbergen. Het voedt zich met geheimhouding, met alles wat je probeert te verstoppen.

Maar hier is het mooie: zodra we die schaamte in het licht zetten, verdampt het. Wanneer we het durven uitspreken, voelen of erkennen, verliest het zijn kracht. Dat is de bevrijdende kracht van kwetsbaarheid. Zo vind ik de uitspraak van Ann Voskamp ook mooi: “schaamte sterft wanneer verhalen op een veilige plek gedeeld worden”.

Schaamte doorbreken: 5 tips om minder schaamte te ervaren

Als schaamte groeit in de schaduw, dan is het logisch dat we het uit het duister moeten trekken om het te verminderen. Dat klinkt simpel, maar het is vaak een proces dat tijd en moed kost. Hieronder vind je vijf tips om schaamte te doorbreken en je lichter te voelen.

1. Erken je schaamte

De eerste stap is simpelweg erkennen dat je schaamte voelt. In plaats van het weg te stoppen of te verbergen, geef jezelf de ruimte om het te zien en te voelen. Vaak zijn we zo gewend om onze schaamte te negeren dat we niet eens doorhebben hoeveel invloed het op ons heeft. Zodra je het erkent, begint het proces van heling.

Stel jezelf vragen als: Wat probeer ik te verbergen? Waar schaam ik me voor? Dit soort zelfreflectie kan helpen om schaamte uit de schaduwen te halen en het aan te kijken.

2. Spreek het uit (in ieder geval naar jezelf)

Schaamte verdwijnt wanneer verhalen gedeeld worden op een veilige plek. Dat zegt ook Ann Voskamp. Wanneer je je verhaal vertelt aan iemand die je vertrouwt, iemand die jou ziet zonder oordeel, voelt het alsof er een last van je schouders valt. Het delen van je ervaringen, je gevoelens en je fouten maakt je niet zwakker, maar juist sterker.

Het hoeft geen groot publiek te zijn. Begin klein. Zeg eens hardop tegen jezelf. Schrijf het op op een vel papier dat je erna weggooit. Of zoek iemand op bij wie je je veilig voelt en oefen met het delen van datgene waar je je voor schaamt. Het is verrassend hoe helend het kan zijn om te horen: "Ik begrijp je, ik voel met je mee."

3. Verander je innerlijke dialoog

Schaamte voedt zich met negatieve zelfpraat. Die interne stem die zegt dat je niet goed genoeg bent, dat je niet voldoet, dat je fouten je definiëren. Om minder schaamte te ervaren, is het belangrijk om je bewust te worden van deze gedachten en ze te vervangen door meer compassievolle, liefdevolle woorden.

Vraag jezelf af: Wat zou ik tegen een goede vriend zeggen die in dezelfde situatie zit? Waarschijnlijk zou je veel zachter en milder zijn voor een ander dan voor jezelf. Probeer diezelfde vriendelijkheid toe te passen op je eigen gedachten.

4. Wees mild voor jezelf

Schaamte sterft wanneer we leren om mild te zijn voor onszelf. Het is oké om fouten te maken, om imperfect te zijn, om niet altijd te voldoen aan de (vaak onrealistische) verwachtingen die je van jezelf hebt. We zijn allemaal mensen, en het is juist die kwetsbaarheid die ons met elkaar verbindt.

Zelfcompassie is een krachtig medicijn tegen schaamte. Het is oké om zacht voor jezelf te zijn, vooral wanneer je je kwetsbaar voelt.

5. Zoek verbinding

Schaamte isoleert. Het maakt dat je je terugtrekt, dat je jezelf afsluit van de mensen om je heen. Wanneer je jezelf toelaat om gezien te worden, inclusief je imperfecties, voel je de diepe kracht van menselijke verbondenheid.

In plaats van jezelf te verbergen, zoek juist de verbinding op. Je zult merken dat de mensen om je heen meer op je lijken dan je misschien denkt.

In het licht

En wat blijkt, als de waarheid daar in z'n blote kont in het volle daglicht staat?

Niet dat je een slecht mens bent hoor. En ook niet dat je niet volstaat.

Nee joh.

Alleen dat je bij ons hoort 💛.
Bij ons prachtige feilbare stervelingen.

En dat is eigenlijk alleen maar heel gezellig.

Schaamte: van Verstoppen naar Verbinden